Wat is hyperventilatie?
Hyperventilatie betekent letterlijk ‘te veel’ (hyper) ‘luchtverversing’ (ventilatie). Het woord wijst dus op een te snel en te veel in-en uit ademen. Hyperventilatie is een instinctieve reactie van je lichaam op gevaar. Het overademen is een uiting van allerlei onderliggende spanningen, angsten, gedachten en gevoelens. Wanneer je last hebt van hyperventilatie, leef je als het ware voortdurend op je limiet.
Er zijn 2 vormen van hyperventilatie
De acute vorm van hyperventilatie is de bekendste vorm. Bij deze vorm denkt iedereen aan de papieren zak waarin iemand ademt wanneer hij een hyperventilatie aanval krijgt. Wanneer je een acute hyperventilatie aanval krijgt, ga je heel diep en snel ademen. Je kan het gevoel krijgen dat je gaat stikken of dat je een hartaanval krijgt. Vaak gaat zo een aanval ook gepaard met angst en heftige emoties. Vaak ontstaat nadien anticipatieangst, namelijk angst om een nieuwe aanval te krijgen. En hoewel dit de bekendste vorm is, komt deze slechts in 10% van de hyperventilanten voor.
In 90% van de gevallen gaat het om chronische hyperventilatie. Deze vorm is veel subtieler en minder bekend. Bij deze vorm adem je voor een langere periode sneller, maar je bent je hier vaak niet van bewust. Je ademt net iets sneller dan nodig. En doordat je meer ademt dan nodig krijg je allerlei vage klachten zoals vermoeidheid, ijlheid in het hoofd, duizeligheid, wazig zicht, krop in de keel, …
Welke klachten kunnen je ervaren bij hyperventilatie?
Een veel voorkomende klacht, zowel na een acute hyperventilatieaanval als bij chronische hyperventilatie, is vermoeidheid. Deze vermoeidheid kan zich op twee manieren uiten. Ten eerste is er een algemene vermoeidheid. Wanneer we gebukt gaan onder langdurige stress, en we ons meer dan nodig in de vecht-vluchttoestand bevinden, dan verbruiken we te veel energie en wordt het evenwicht in het lichaam verstoort. Dit verzwakt ons en onze draagkracht neemt af. Anderzijds is er ook sprake van lokale vermoeidheid, namelijk in de spieren van en rond de borstregio en de nek. De hoge ademhaling en de spanning zorgen ervoor dat dat deze spieren bijna voortdurend werken.
Daarnaast kunnen er nog allerlei andere klachten optreden. Dit verschilt vaak per persoon en kan ook verschillen van dag tot dag. De meest voortkomende klachten zijn:
- Ademhalingsklachten: kortademigheid, zuchten, geeuwen, luchthappen, …
- Hartklachten: hartkloppingen, pijn in de borst, druk op borst, …
- In de hersenen: duizeligheid, ijlheid, verminderde concentratie, wazig zicht, onwerkelijk gevoel, …
- In de spieren: tintelingen, verkramping, spierpijn, rillingen, koude handen, moeilijker kunnen spreken, nekpijn, kaakklemmen, ….
- Maagdarmklachten: misselijkheid, buikpijn, diarree, constipatie, …
- Emotionele klachten: onrust, prikkelbaarheid, gespannenheid, paniekaanvallen, slaapproblemen, futloosheid, uitgeput gevoel, ….
Wat is de oorzaak van hyperventilatie?
Over het algemeen liggen spanningen, angst of stresserende factoren aan de basis van hyperventilatie. Wanneer we stress, angst, druk… ervaren schiet ons stressmechanisme in werking. Allerlei processen worden in ons lichaam in werking gezet om op dat moment om te kunnen gaan met deze situatie. Dit stressmechanisme wordt spontaan in gang gezet vanuit ons autonoom zenuwstelsel. Dit is het gedeelte van ons zenuwstelsel dat allerlei processen in ons lichaam automatisch regelt zoals onze ademhaling, hartslag, bloeddruk, … Dit autonoom zenuwstelsel kunnen we opdelen in 2 delen. Zo is er één deel dat zorgt voor actie, het gaspedaalzenuwstelsel, en een deel dat zorgt voor ontspanning en rust, het rempedaalzenuwstelsel. We voelen ons goed wanneer er een gezonde balans is tussen het gas & rempedaal.
Maar wat als je gaspedaal blijft vuren? Wat als je het gevoel hebt dat je constant gebukt gaat onder stress of spanning? Wat als je het gevoel hebt dat je constant moet presteren? Of wanneer de tegenslagen opstapelen? Dan kunnen we het volgende zeggen over stress: “stress is een lichamelijke en psychische spanning die ontstaat als het verschil tussen moeten en kunnen langdurig groot is”. Deze spanning kan door verschillende factoren ontstaan:
- Deadlines op het werk, druk op het werk, perfectionisme, de lat hoog leggen, combinatie werk-huishouden,…
- Maar ook wanneer we heftige gebeurtenissen hebben meegemaakt, kan dit ervoor zorgen dat de dag van vandaag ons stressmechanisme overuren draait.
- Piekeren: vaak bedenken we allerlei worst-case-scenario’s in ons hoofd. Dit kan ons stressmechanisme in werking zetten.
Aanpak van hyperventilatie
Hyperventilatie is geen ziekte of zwakte, het is een instinctieve reactie van je lichaam op gevaar. Hyperventilatie treft een persoon in zijn totaliteit en vraagt een holistische aanpak. Deze aanpak richt zich enerzijds op het rempedaal (ademhalingsoefeningen, relaxatieoefeningen,…). Anderzijds richt de aanpak zich ook op het gaspedaal: wat geeft je stress? Wanneer voel je stress? Waarvoor heb je angst? Welke gebeurtenissen heb je al allemaal meegemaakt? Hoelang ervaar je al druk of spanning? Kortom, het is belangrijk om te kijken naar zowel lichaam als geest.
Enkele vragen die je jezelf kan stellen en die je mogelijk op weg kunnen helpen:
- Hoe is mijn ademhaling op dit moment? Adem ik langzaam of snel? Adem ik door de mond of door de neus?
- Voel ik me vaak opgejaagd of gespannen? Kan ik moeilijk ontspannen?
- Ervaar ik vaak stress?
- Wat geeft me stress?
- Is er ruimte voor ontspanning of ben ik continue bezig?
- Hoelang ervaar ik al druk?
Tips bij hyperventilatie
Tenslotte wil ik je hieronder nog enkele tips meegeven die je kunnen helpen bij hyperventilatie:
- Adem steeds door de neus: wanneer je inademt via de mond neem je te veel zuurstof op en geef je teveel koolzuur af. Zo ontstaat er een disbalans.
- Hou je schoudergordel laag: wanneer we ons angstig of gestresseerd voelen, gaan we automatisch onze schouders optrekken. Wanneer onze schouders hoog opgetrokken zijn, gaan we automatisch hoog ademen in plaats van laag en via de buik.
- Ontspan je lichaam: soms zijn we doorheen de dag erg gefocust op onze ademhaling. Misschien kan het je helpen om je aandacht te leggen op het ontspannen van je lichaam. Probeer regelmatig de spieren in je nek, kaak, schoudergordel en voorhoofd te ontspannen. Bijkomend voordeel: door onze spieren te ontspannen, gaat onze ademhaling mee vertragen.
Heb je meer vragen over hyperventilatie? Wil je meer informatie wat ik voor je kan doen? Zou je graag een afspraak willen maken om jouw hyperventilatieklachten aan te pakken? Aarzel dan zeker niet om mij te contacteren! Dit kan je doen door te bellen, te mailen of een contactformulier in te vullen.
